Talepkar ebeveynlik, ebeveynlerin çocuklarından yüksek beklentiler içinde olduğu bir yaklaşımı ifade eder. Bu tarz ebeveynler, çocuklarının akademik başarılarından sosyal yeteneklerine kadar her alanda en iyi performansı göstermesini bekler.
Modlarımız var olan şemalarımızın tetiklenmesiyle ortaya çıkan taraflarımızdır; bunlar hissettiğimiz duygular, düşüncelerimiz ya da davranışlarımız olabilir. Çocukluğunda talepkar bir ebeveyn ile büyüyen bireylerde yetişkinlik dönemlerinde talepkar ebeveyn modlarının aktif olduğu görülmektedir. Talepkar ebeveyn modu ise bireylerin geçmişteki ebeveyn figürlerinden aldıkları yüksek beklentiler ve baskılarla şekillenen bir moddur. Bu mod, bireyin kendisine yönelik eleştirel ve katı bir iç ses geliştirmesine yol açar. Bu modu belirgin olan birey sürekli kendisine yönelik yüksek standartlar belirler ve başkasının beklentilerini karşılamak için yoğun bir çaba harcar.
Talepkar ebeveyn modu belirgin olan bireylerde sıklıkla -malı, -meli cümleleri yoğundur. ''Bu iş bitti, bunu da yapmalıyım. Bu hedefe ulaştım ama yetmez şu hedefe de ulaşmalıyım, şu işi de bir yandan götürmeliyim.'' gibi cümleleri çok sık kullanırlar ve aslında hep kendiler ile bitmeyen bir iç savaşları vardır. Kendilerini bir türlü tatmin olmuş ve yeterli hissedemezler. Bu kişilerin çocukluk yaşantılarını incelediğimizde büyüdükleri evde de bir türlü ebeveynlerini ya da bakım verenlerini tatmin edememiş olduklarını tespit ederiz.
Çocuk hallerinin yaptıklarının bir türlü yetmediği hep daha fazlasını talep eden yüksek standartlı bir evde büyüyen çocuklar; yetişkin olduklarında bu sefer kendi içsel seslerinin tıpkı yetiştikleri evdeki sesler gibi kendinden tatmin olmayan, kendini takdir etmeyen ve hep daha fazlasını yapmak zorundaymış gibi hissettiği ve sanki olması gerek buymuş yaptığında bir aşırılık yokmuş gibi bir hisle bunları yaptığını gözlemleriz.
Ancak gün sonunda, çocuklukta talepkar ebeveyninin taleplerine cevap verirken kaygılı, baskılanmış, bazen yetersiz hisseden çocuk tarafları; artık yetişkinlikte kendi talepkar sesleri karşısında aynı baskılanmış, kaygılı bazen yetersizlik hislerini hissederler. Bu modun belirgin olduğu kişiler mükemmeliyetçilik, kendini eleştirmeye daha meyilli olma, sürekli daha fazlasını başarma isteğiyle doludur.
Talepkar Ebeveyn Modu ile Nasıl Baş Edilebilir?
Fark etmek: Öncelikli olarak bireyin bu modun nerelerde aktifleştiğini, hayatını ne şekilde etkilediğini ve nasıl işlediğini fark etmesi önemlidir.
Düşünceyi Yeniden Yapılandırmak: Kişi eleştirel ve talepkar iç sesi belirginleştiğinde bunu fark etmeli ve bunun nerelerden gelen bir ses olduğunu hatırlatmalı ve yerine sağlıklı, daha destekleyici içsel sesini koymalıdır.
Talepkar Ebeveyn modunun anlaşılması ve ele alınması, kişinin daha sağlıklı bir benlik algısı geliştirmesine ve yaşam kalitesini artırmasına yardımcı olabilir. Bir terapistle kendi sürecinize bakmanız belirgin modlarınızı anlamak ve sağlıklı içsel yanlarınızı geliştirmek için de önemlidir.
Uzm. Klinik Psikolog Damla Soylu
Comentarios